De veelbelovende wereld van groene duurzame waterstof

We horen veel over waterstof en hoe het mogelijk een duurzame oplossing kan zijn om Nederland van het gas af te krijgen. Maar eerst even de basics? Wat is waterstof eigenlijk? En wat kun je ermee? Maarten Moolhuysen, directeur Waterstof bij Essent, begint bij het begin: “Waterstof is een chemisch element, H. Het komt niet los voor in de natuur. Je kan het maken door waterstof uit aardolie te halen door het koolstofatoom eraf te splitsen, maar daarbij ontstaat CO₂. Een betere optie is om watermoleculen, H₂O, te splitsen.” De manier waarop je dit doet bepaalt of waterstof duurzaam is of niet. Maarten: “Je kunt waterstof produceren door elektriciteit door water te leiden. Doe je dit met behulp van groene stroom, dan produceer je waterstof op een groene manier. Doe je dit niet met groene stroom maar met grijze stroom, dan heb je nog steeds CO₂-uitstoot bij de productie van waterstof.” De waterstof zelf kun je gebruiken om te verbranden, het is dan zelf de brandstof. Of je kunt het omzetten in elektriciteit met behulp van een brandstofcelsysteem.

Wanneer je waterstof produceert met behulp van elektriciteit, dan verlies je zo’n 30% aan energie. Wanneer je het later weer omzet naar elektriciteit, verlies je opnieuw energie, in totaal houd je zo’n 30% aan energie over’. Maarten legt uit dat er ondanks dit verlies voordelen zijn aan het produceren van groene waterstof: “Het grote voordeel is natuurlijk dat je een groene duurzame energiedrager hebt gemaakt. Daarnaast kun je waterstof goed en in grote hoeveelheden opslaan in tegenstelling tot elektriciteit. Een overschot aan elektriciteit in periodes met veel zon of wind kan dus nuttig aangewend worden om er groene waterstof mee te maken. Dit is elektriciteit die anders ongebruikt zou blijven. Dus het is fantastisch als hiervan een deel bewaard kan worden om op een later moment te gebruiken.”

Maarten ziet vooral mogelijkheden voor het gebruik van waterstof in de industrie: “Het is zeer interessant voor industrie en het midden- en kleinbedrijf. Voor huishoudens zal het gebruik van waterstof misschien wat langer duren, want zij hebben ook andere alternatieven om te verduurzamen. Nieuwbouwwijken die niet langer zijn aangesloten op het gasnet kunnen verwarmd worden met warmtepompen en warmtenetten. Een deel van de benodigde energie kan uit waterstof gehaald worden.”

Maar stel dat we over een aantal jaren in Nederland voldoende waterstof hebben om industrieën te voorzien van energie en misschien wel woonwijken van verwarming. Dan ligt er nog de uitdaging van infrastructuur. Hoe krijgen we het op de plek waar we het willen hebben? Elk bedrijf en elk huishouden is aangesloten op het gasnet. Is iedereen in de toekomst aangesloten op een waterstofnet? Maarten: “Gasunie is bezig met het aanleggen van een backbone in Nederland voor waterstof. Een hoofdleiding voor waterstof die je kunt vergelijken met een hoogspanningsnetwerk voor elektriciteit. De verwachting is dat dit tussen 2027 en 2030 volledig af zal zijn. Voor verder transport van waterstof naar eindgebruikers is ook het lokale gasnet van de netbeheerders nodig. Het huidige netwerk is nog niet in staat om waterstof in grote concentraties te transporteren, want waterstof ontsnapt makkelijker door deze leidingen. Het aanpassen van het huidige netwerk is mogelijk en zal ook nog wat tijd kosten. Industrie die nu al gebruik wil maken van groene waterstof kan gelukkig wel rekenen op onze maatwerkoplossingen met lokale groene waterstofproductie.” Behalve infrastructuur zijn er nog meer uitdagingen bij waterstof als nieuwe energiedrager. Maarten: “De investeringen in eerste waterstofprojecten zijn kostbaar. Ons moederbedrijf E.ON investeert hierin, maar ook klanten zullen moeten investeren in hun apparatuur. Om dit financieel mogelijk te maken, is onder andere subsidie vanuit overheden noodzakelijk. Daarnaast hebben we simpelweg te maken met de realisatietijd van dit soort nieuwe projecten. Vergunningen verkrijgen kost tijd, het bouwen van technische installaties kost tijd, en voor bijvoorbeeld het transport over zee zullen nieuwe schepen gebouwd moeten worden.”

Er valt dus nog een hoop te verkennen in de waterstofwereld. “De expertise van ons moederbedrijf E.ON helpt ons hier enorm bij.” Het samen met verschillende partijen en afnemers zoeken naar de juiste oplossingen vindt hij mooi. “We vinden het samen uit, bouwen het samen op, proberen dingen die de ene keer wel en de andere keer niet lukken en we maken nieuwe afspraken. Het is mooi om de verschillende ambities te zien. Je zou kunnen zeggen dat waterstof in een soort ‘wittebroodsweken’ zit. Je voelt het enthousiasme dat mensen hebben bij iets nieuws. Enerzijds zijn er de optimisten die het zien als het walhalla en anderen hebben een gematigder beeld. Zelf heb ik iets van beiden. Door optimistisch te kijken, krijg je zaken voor elkaar, tegelijkertijd moeten we onze ogen niet sluiten voor het feit dat het tijd zal kosten.” Voor de toekomst hoopt Maarten dat de Nederlandse industrie overgaat op waterstof. En we zien al goede kansen voor het gebruik van waterstof in de mobiliteit sector, waarbij onder andere vrachtwagens meer en meer op waterstof gaan rijden. Ook zou het mooi zijn als het op Europese schaal verhandeld gaat worden en er een Europese backbone voor waterstof komt. Zodat het in heel Europa een succes kan zijn.”